روش تفسیر روایی از منظر فریقین

تفسیر قرآن کریم بر اساس روایات، مقوله ای است که به زمان نزول وحی در عصر پیامبر گرامی اسلام( بازمی گردد. تبیین و تفسیر آیات قرآن، وظیفه ای است که از سوی خدا بر عهده پیامبر نهاده شده، و در قرآن کریم نیز به آن تصریح شده است. رسول خدا( نیز قسمت هایی از قرآن را به صورت عمومی، و تمام آن را برای عده ای خاص، تفسیر نمود. پس از رحلت آن حضرت، اهل بیت( و اصحاب پیامبر به تفسیر قرآن اقدام کردند، که در این میان، شیعیان تفسیر اهل بیت( را برگزیدند و اهل سنت تفسیر صحابه را حجت دانستند. شیعیان برای حجیت سخن و تفسیر اهل بیت، به آیات قرآن مانند آیه تطهیر، صادقین و اولوا الامر، و همچنین حدیث ثقلین و حدیث معیت با قرآن، استناد کرده اند. اهل سنت نیز مستنداتی مانند آیات امت وسط، وعده حسنی، بیعت رضوان، و همچنین برخی از روایات را مطرح کرده اند، که پژوهش حاضر تمام نبودن این دلایل را اثبات کرده است. اهل سنت همچنین حجیت خبر واحد معتبر را در تفسیر پذیرفته اند؛ اما علمای شیعه در این زمینه دارای دیدگاه های مختلف هستند؛ عده ای خبر واحد را مطلقاً حجت نمی دانند؛ گروهی آن را فقط در فقه حجت می دانند؛ جمعی دیگر، حجیت خبر واحد را در تفسیر پذیرفته اند، اما آن را در معارف اصول دین حجت نمی دانند؛ و عده ای نیز حجیت خبر واحد را در تفسیر به صورت مطلق پذیرفته اند. از سوی دیگر، علمای فریقین بر این باور هستند که بررسی صحت سند و متن روایت، و ارایه آن بر قرآن، سنت قطعی، علم قطعی، عقل و تاریخ قطعی، ضوابطی است که می تواند روایات اصل را از بدل، و مأثور را از موضوع جدا کند. روایات تفسیری می تواند ما را به مبانی تفسیری اهل بیت( و صحابه رهنمون گردد. همچنین شیوه تفسیر آیات را در چگونگی استخراج قواعد و استخدام منابع و بهره وری از ابزارها به ما می آموزد.